آب پاش یا اسپرینکلر
آب پاش یا اسپرینکلر جزیی از سامانه پاششی اطفا حریق است و زمانی که اثری از آتش سوزی را تشخیص دهد مانند وقتی که دما از میزان مشخصی فراتر رود، آب را تخلیه می کند. اسپرینکلر آتش نشانی به طور گسترده ای استفاده میشود و در هر سال در سراسر جهان بیش از ۴۰ میلیون اسپرینکلر نصب می گردد. در ساختمان هایی که توسط اسپرینکلر آتش حفاظت شده و دارای طراحی و نگهداری استاندارد باشد، بیش از 99 درصد از آتش سوزی ها به تنهایی توسط اسپرینکلر کنترل می شود.
- دبی آب در آب پاشها برای محل های کم مخاطره 0/1 گالن بر دقیقه و برای محل های با مخاطره معمولی0/15 گالن بر دقیقه و برای محل های پرمخاطره0/5 گالن بر دقیقه می باشد.
انتخاب قطر نازل آب پاشها
مقدار دبی و قطر نازل آب پاشها و فشار آب پشت هر اب پاش تابع رابطه زیر می باشد:
Q=K√P
در رابطه فوق Qدبی آب برحسب گالن بر دقیقه،فشارآب بر حسب پی اس آی و Kضریب نوع آب پاس ها بوده که به قطرنازل بستگی داشته و مقدار آن تعیین می شود.
محاسبه و طراحی بوستر پمپ آتش نشانی
آب مورد نیاز آتش نشانی بر اساس تعریف، یکی از اجزای مصارف عمومی است که مقدار کل آن قابل ملاحظه نیست ولی مصرف لحظه ای آن در زمان اطفای حریق زیاد است با توجه به اینکه این مصرف عملا اندازه گیری نمی شود، مقدار آن در عدد آب به حساب نیامده محسوب می شود. اطلاعات مربوط به مصارف عمومی از جمله آب مورد نیاز آتش نشانی از گذشته تا کنون از امور مشترکین شرکت آب و فاضلاب و سازمان آتش نشانی هر منطقه قابل دسترسی است. با درنظر گرفتن جمعیت تحت پوشش، میزان مصارف عمومی از گذشته تا کنون
مشخص می شود و با توجه به روند افزایش مصارف عمومی درگذشته بررسی میزان توسعه امکانات منطقه، مصارف عمومی در آینده قابل پیش بینی خواهد بود.
برای تعیین دبی بوستر پمپ باید gpmجعبه آتش نشانی تعیین گردد. این عدد در استانداردهای مختلف، متفاوت روده و بین13 gpm 50 –داده شده است.
لذا پیشنهاد می گردد در طراحی های مسکونی عدد gpm 25 – 20 و برای طراحی کارگاهی و صنعتی عدد gpm 50 ملاک طراحی قرار گیرد. بنابراین در ساختمان ها با توجه به ضریب همزمانی آتش در طبقات، دبی پمپ تعیین می گردد. مثلا ضریب همزمانی آتش در ساختمان سه طبقه و سه واحدی، یک واحد در نظر گرفته میشود.
دبی بوستر پمپ باید 50 درصد دبی مورد نیاز آب مورد نیاز كل اسپرینکلرها را تامیین کند.
هد بوستر پمپ از مجموع فشار مورد نیاز پشت اسپرینکلر، فشار ناشی از ارتفاع ساختمان (ارتفاع عمودی بالاترین جعبه آتش نشانی) و فشار ناشی از افت مسیر و اتصالات به دست می آید.
حجم آب ذخیره شده در سیستم اسپرینکلرها باید دبی مورد نیاز 50 درصد کل آب پاشها را برای مدت 15 دقیقه تامین نماید.
برای تعیین لوله رایزر آتش نشانی، میتوان با داشتن دبی پمپ به دست امده بر حسب gpm و سرعت آب بین 7 تا10 فوت بر ثانیه، با مراجعه به نمودارمربوطه قطر لوله رایزر آتش نشانی را محاسبه می کنیم.
حداقل فشار پشت شیر اتش نشانی بین 2تا 3بار و حداکثر فشار بین 7تا10بار می باشد.
محاسبه حجم مخزن آتش نشانی
این حجم باتوجه به ضوابط مربوط به آتش نشانی تعیین می شود.حجم مورد نیاز برای مصارف اتش نشانی بر اساس تعداد اتش سوزی های همزمان ،زمان متوسط برای اطفای هر اتش سوزی یا متوسط حجم اب مصرفی جهت اطفای حریق
(با دریافت اطلاعات از سازمان آتش نشانی شهر مورد نظر) تعیین می شود. لازم به ذکر است در صورت وجود شیر آتش نشانی، تعداد شیرهایی که آب از آنها برداشت شده است ملاک محاسبه حجم قرارمی گیرد.
با استفاده از فرمول زیر نیز می توان با محاسبه دبی پمپ اتش نشانی و ضرب آن در زمان رسیدن ماشین آتش نشانی هر منطقه، حجم مخزن آتش نشانی را محاسبه کرد:
V (Lit) = Q (gpm) T (min) × 3/78
رابطه فوق V حجم مخزن آتش نشانی بر حسب لیتر، و دبی پمپ آتش نشانی بر حسب گالن بر دقیقه (gpm) و T زمان رسیدن ماشین آتش نشانی که تقریبا بین 20 تا 30 دقیقه میباشد.
ضریب همزمانی برابر ضریب همزمانی آتش بوده و به تعداد واحدها و طبقات بستگی دارد.
به عنوان مثال در یک ساختمان 4 طبقه که در هر طبقه یک جعبه آتش نشانی قرار داشته و زمان رسیدن ماشین آتش نشانی نیز 20 دقیقه باشد، حجم مخزن آتش نشانی برابر است با:
V =(4 × 25) x 20 × 3/78 = 7560 Lit
همان طور که ملاحظه می شود حجم مخزن آتش نشانی به د امده زیاد می باشد و باید با استفاده از ضریب همزمانی به مقدار حجم را اصلاح نمود. در این مثال با فرض ضریب همزمانی هر 4 طبقه، یک واحد داریم:
= 1890 Lit4/7560
در صورتی که در ساختمانی از سیستم آتش نشانی تر و سیستم اسپرینکلر استفاده گردد، حجم مخزن ذخیره انتخابی بر مبنای بزرگترین مخزن طراحی از دو سیستم خواهد بود و در صورتی که هد و دبی پمپ های دو سیستم نیز قابلیت پوشش مشخصات فنی همدیگر را داشته باشند، برای هر دو سیستم استفاده از یک پمپ بلامانع می باشد. در غیر این صورت باید از دو پمپ استفاده گردد.
مثال : برای مکانی با مخاطره معمولی (پارکینگ) به ابعاد m x 10 m20 تعداد اسپرینکلرها، قطر نازل اسپرینکلر، قطر لوله اصلی، دبی پمپ مورد نیاز و حجم مخزن را محاسبه کنید.
مساحت کل فضا برابر است با:
20 × 10 = 200 m2
با توجه به اینکه مساحت تحت پوشش هر اسپرینکلر با استفاده از جدول 5-3 برای مکان با مخاطره معمولی 12 متر مربع می باشد، تعداد اسپرینکلرها برابر است با:
200/12=16/67
تعداد اسپرینکلرها تقریبا 17 عدد میباشد. لذا با توجه به ابعاد محل، 18 عدد اسپرینکلر انتخاب میکنیم و در این صورت مساحت تحت پوشش هر اسپرینکلر (200÷18=11/1m2)خواهد بود که قابل قبول میباشد.
با استفاده فرمول Q=K√P و با فشار 30psi و دبی19/2 gpm، ضریب نوع اسپرینکلر 3/5 = K به دست می آید.
مثال: قطر لوله اصلی 2 ¼ - قطر نازل اسپرینکلر16/7
دبی پمپ آتش نشانی برابر است با:
16/67 x 0/5 x 19/2 = 160 gpm
حجم مخزن آتش نشانی برابر است با:
x 15 x 3/78 = 9000 Lit160
شرکت فنی مهندسی فرنام انرژی